Asteon zientzia begi-bistan igandeetako gehigarria da. Astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluak biltzen ditugu. Begi-bistan duguna jaso eta laburbiltzea da gure helburua.
Ingurumena
Airearen kutsadurari gainbegirada eginfo dio Josu Lopez-Gazpiok hiru artikulutan. Lehenengoan azaldu duenez, industria-iraultzaz geroztik, airearen kutsadura osasun publikoko eta ingurumeneko arazo garrantzitsuenetako bat bihurtu da. Sei dira kutsatzaile nagusienak eta bakoitzak modu ezberdinean eragiten du. Azalpenak Zientzia Kaieran.
Kimika
Itsasoaren sakonean oxigenoa sortzen ari direla ondorioztatu dute zientzialariek. Ozeano Barean egin dute aurkikuntza, eta hipotesiaren arabera, metalez osaturiko nodulu batzuk dira erantzuleak. Nodulu horiek elektrolisia egingo lukete erreakzio kimiko batzuen bidez, eta ura hidrogenoan eta oxigenoan bananduko lukete. Datu guztiak Berrian.
Teknologia
Bateria jasangarriagoak lortzeko helburuarekin, kobaltoa nikelarekin ordezkatzen ari dira. Kobaltoa metal urria da, eta Kongon ekoizten da, sarri modu txarrean. Baterietako kobaltoaren parte handi bat nikelarekin ordezkatzen saiatzen ari da ikerketa talde bat eta, baieztatu dutenez, metal horrek ondo funtzionatu du ibilgailu elektrikoetarako baterietan. Azalpenak Berrian.
AZTI zentro teknologikoak euskal kostaldean bideometria kamerak ditu instalaturik. Helburu bikoitza dute kamera hauek. Alde batetik, euskal itsasertzeko informazioa jaso eta ikertzeko balio dute, eta klima-aldaketaren eraginak aztertzeko. Bestetik, herritarren egunerokora ere egokitu dituzte kamerak. Datu guztiak Berrian.
Osasuna
Alboko esklerosi amiotrofikoaren diagnostiko goiztiarrerako ezinbestekoa da biomarkatzaile espezifiko eta fidagarriak aurkitzea. Orain arte, fluido biologikoetan gehien aztertu diren biomarkatzaile molekularrak C9orf72 genetik eratorritako proteinak dira, eta hauek dira emaitzarik sendoenak eman dituztenak. Nolanahi ere, biomarkatzaile berriak aurkitzeko beharrean gaude. Informazio gehiago Zientzia Kaieran.
Matematika
André Weilek matematikaren hiru arloren arteko itzulpenean jardun zuen. Hiru arlo horiek zenbakien teoria, geometria eta eremu finituen azterketa ziren. 1940. urtean, André kartzelan zegoela, gutun bat idatzi zion bere arreba Simoneri bere aurrerapenak azalduz. Weilek proposatzen zuen zubia eremu finituen azterketa zen. Datu guztiak Zientzia Kaieran.
Astronomia
Kamoʻoalewa Eguzkiaren bueltan orbitan dabilen kuasisatelite bat da. 2016ko apirilean topatu zuen Pan-STARRS teleskopioak, eta geroztik hura ezagutzeko ikerketak egin dira. Berriki proposatu denez, Kamoʻoalewa Ilargitik banandu zen zati bat izan daiteke, eta sateliteko Giordano Bruno kraterra izan liteke haren jatorria. Informazio gehiago Zientzia Kaieran.
Egileaz:
Irati Diez Virto (@Iraadivii) Biologian graduatua da, Biodibertsitate, Funtzionamendu eta Ekosistemen Gestioa Masterra egin zuen UPV/EHUn eta Kultura Zientifikoko Katedrako kolaboratzailea da.