Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Hotza ———————————————————————————————————– Mamutez (Mammuthus generoa) aritu izan gara hemen dagoeneko. Toki hotzetan bizitzeko moldaera nabarmenak zeuzkaten. Ilaje lodia eta koipetsua, eta belarri eta buztan txikiak ziren beroa gordetzeko (ez galtzeko) moldaera horiek. Horiexek […]

Isaac Newton (1643-1727), fisikaria, filosofoa, teologoa, asmatzailea, alkimista eta matematikari ingelesa izan zen. Grabitazio Unibertsalaren Legea deskribatu zuen, eta mekanika klasikoaren oinarriak finkatu zituen bere izena daramaten legeen bidez. Haren zientzia-aurkikuntzen artean nabarmentzen dira, besteak beste, argiaren izaerari eta optikari […]

Ariketa fisikoa egitea osasungarria dela esaten digute behin eta berriro. Fisikoa bakarrik ez, buruari eragitea ere onuragarria da. Nagiak atera eta aurten ere, udako oporretan egiteko astelehenero ariketa matematiko bat izango duzu, Javier Duoandikoetxea matematikariak aukeratu ditu Zientzia Kaieran argitaratzeko […]

Julius Robert Oppenheimer (1904-1967), Estatu Batuetako fisikaria izan zen. Lehen arma nuklearra garatzeko helburua zuen Manhattan egitasmoaren zuzendari zientifikoa izan zen eta, ondorioz, “bonba atomikoaren aita gisa” ezaguna da. Gerra amaitu ondoren, United States Atomic Energy Commission (AEC) erakunde sortu […]

Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Hotza ———————————————————————————————————– Lehenago adierazi dugun bezala, animalia endotermoen beroa beraiek sortzen dute, duten metabolismo-jarduera altuari esker; ektotermoei, berriz, kanpotik datorkie beroa. Homeotermoak, gehienetan, endotermoak dira, eta alderantziz, poikilotermoak ektotermoak; baina badago salbuespenen bat […]

Antoni Gaudí (1852-1926), arkitektoa izan zen eta modernismo katalanaren ordezkari nagusia. Haren obrak oso estilo pertsonala du, eta egiturazko soluzio berrien bilaketan bereizi da. Bizitza osoa eman zuen eraikinaren egitura onena bilatzen. Haren ustez, eraikinak bere inguruan txertatu behar zuen […]

Ariketa fisikoa egitea osasungarria dela esaten digute behin eta berriro. Fisikoa bakarrik ez, buruari eragitea ere onuragarria da. Nagiak atera eta aurten ere, udako oporretan egiteko astelehenero ariketa matematiko bat izango duzu, Javier Duoandikoetxea matematikariak aukeratu ditu Zientzia Kaieran argitaratzeko […]

René Gerónimo Favaloro (1923-2000), Argentinan jaiotako mediku kardiologoa izan zen. Mundu osoan ezaguna egin zen bihotz-hodietako kirurgia irauli zuelako bypass koronarioaren teknikaren bidez. René Gerónimo Favaloro: “Zientzia gizakiaren berezko premia baten adierazpena da, eta, edonola ere, lotuta dago haren izaera […]

Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Hotza ———————————————————————————————————– Endotermia hitza, beroaren jatorriari dagokio. Animalia endotermoen beroa barrutik dator, zelulen mitokondrioetan gertatzen diren erreakzioetatik. Animalia ektotermoena, berriz, kanpotik. Animalia homeotermoak, tenperatura konstante mantentzen dutenak, endotermoak dira. Izan ere, oso zaila […]

Lee Smolin (1955), Estatu Batuetako fisikari teorikoa da eta grabitate kuantikoa, kosmologia eta teoria kuantikoa ikertzen ditu. Darwinen teorien hautespen naturalari, eboluzioaren legeei eta egokitzapenari buruzko ikuspegi oso berezia du: teoria horietan jasotako ideiak tximinoei, hegaztiei edo apoarmatuei aplikatu beharrean […]