biologia
Etiketen artxiboa 871 artikulu
Ziortza Guezuraga Astronomia Ur likidoa aurkitu dute Marten, izotz geruzen azpian. Hala irakur daiteke Berrian, Argian eta baita Elhuyar Aldizkarian ere. Mars Express zundan dagoen MARSIS radarrak aurkitu du, planetako hego poloan. Ura 1,5 kilometroko sakoneran dago, 20 kilometro zabal […]
Bergmann-en araua
Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Geroari begira ———————————————————————————————————– «Iparralderantz espezie handiak bizi dira nagusiki eta espezie txikiak hegoalderantz». Karl Bergmann biologo alemaniarrak idatzi zuen hori 1847 urtean. Honako beste bi hauek ere idatzi zituen: «Bi animalia-espezie bereiziko lituzkeen […]
Inoiz baino oxigeno gutxiago dago Itsaso Baltikoan, eta nekazaritzarena omen da errua
Juanma Gallego XX. mendean Itsaso Baltikoko oxigeno mailak azken 1.500 urtetako txikienak izan dira, ikerketa baten arabera. Arrazoien artean, nekazaritzaren jardueran eta hirietako ur zikinetan sortzen diren nutrienteak aipatu dituzte zientzialariek. Eremu hilak, eutrofizazio eremuak edo itsaspeko basamortuak. Termino horiek […]
Prometeoren hegaztiak
Juan Ignacio Pérez Iglesias Hegaztiek ahalmen harrigarriak dituzte eta badira, antza, suteak hedatzen dituztenak ere. Txori kantariek, adibidez, ahots-ahalmen oso bereziak dituzte, ahalmen bikainak batzuetan. Agian kasurik deigarriena da urtero emea gorteiatzeko urtero soinu berri bat ikasten duten arren espeziearena […]
Asteon zientzia begi-bistan #212
Ziortza Guezuraga Emakumeak zientzian Berriak eman du albistea: Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxa saria jaso du Teresa del Valle antropologoak. Gizartearen zuztarrak ulertzeko egindako makina bat ahalegin goraipatzeko ekitaldia izan da eta analisietan ikuspegi feminista txertatzeko lanean erreferente ezinbestekoa izan da Teresa […]
Arrainen joan-etorriak
Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Geroari begira ———————————————————————————————————– «Diadromo» izena ematen zaie itsasotik ibaira edo ibaitik itsasora migratzen duten arrainei. Horietako batzuk ―izokinak― ikusi ditugu dagoeneko, haien biologia berezi samarra baita. Beste arrain diadromo bat, aingira, preziatu samarra […]
Asteon zientzia begi-bistan #211
Astrofisika Energia handiko neutrinoen lehen iturria aurkitu dutela kontatzen dute Elhuyar aldizkarian. Blazar bat, ezagutzen den lehena, da iturria eta izpi kosmikoen iturri ere izan liteke. 2017ko irailaren 22an Hego Poloan dagoen IceCube behatokian energia handiko neutrino bat detektatu zuten […]
Nesken adimena, ipurmasailak eta aldakak
Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia Geroari begira ———————————————————————————————————– Omega 3 gantz-azidoen kontsumoa ona da adimenerako. Horixe da zenbait ikerketak erakutsi dutena; gaur kontu ezaguna dela esan dezakegu. Ezaguna da, halaber, omega 3 gantz-azidoak oso ugariak direla gantz-eduki altuak […]
Argi artifiziala izan daiteke intsektuen gainbeheraren errudunetako bat
Juanma Gallego Planetako intsektuen populazioa gainbeheran ari dela argi dute zientzialariek, baina ez dago batere garbi zeintzuk diren zioak. Ikertzaile talde batek argi artifiziala susmagarritzat jotzeko arrazoiak bildu ditu. Udako kanpalekua, sute txiki baten inguruan. Gitarra bat eskutan eta erretako […]
Asteon zientzia begi-bistan #210
Osasuna Esklerosi anizkoitzaren aurrerapena moteltzen duen molekula bat aurkitu dutenaren albistea dakar Elhuyar aldizkariak. Animalia-ereduekin egindako ikerketa batean, esklerosi anizkoitzaren aurrerapena moteltzen eta sintomak aritzen dituen P2X4 izeneko errezeptore bat identifikatu dute zelula mikroglialetan eta frogatu dute errezeptore hori aktibatzen […]