Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

Gure 750.000. amona eta orangutanena izaki berbera zen. Orain arte ezagututako gure arbaso guztiak Afrikan bizi baziren ere, orangutanak Indonesia aldean bizi dira: nola iritsi ziren haraino? Eta, agian, alderantziz izan zen, eta gure arbasoak izan ziren Afrikara itzuli zirenak […]

Herrialde miresgarrian abenturak bizi ondoren, fikziozko Aliziak tximinia gaineko ispilua zeharkatu zuen 1871eko Lewis Carrollen liburuan (Ispiluan barrena), eta deskubritu zuen islatutako mundua bere munduaz bestelakoa zela. Deskubritu zuen liburu guztiak alderantziz idatzita zeudela eta jendea “atzerantz” bizi zela, ondorioak […]

Ruth Ann Sanger 1918ko ekainaren 6an jaio zen Southporten (Australia), jatorri britainiar eta australiarreko familia batean. Hezkuntzara eta diziplinara orientatutako ingurunean hazi zen —bere aita eskolako zuzendaria zen—, baina udan familia Australiako kostaldera joaten zen oporretan. Eta han piztu zen […]

Duela hamar milioi urte jazo zen. Eboluzioan gertatu ohi den moduan, aldaketa txiki batek dena aldatu zuen. Kasu honetan, gizakiaren arbaso izan zen primate batean ADH4 genearen mutazioak lehen begirada batean garrantzia asko ez duen zerbait eragin zuen: etanolaren digestioa […]

Lurrazal kontinentala mendi, haran eta lurreko ekosistema guztiak eusten dituen oinarri fisikoa da. Alabaina, egitura geologiko hau, lurreko ekosistemen oinarri izateaz gain, bada ere lurreko klima egonkor iraunarazten duen geruza. Izan ere, duen konposizio kimikoa dela eta, erregulatu egiten du […]

Industria mailan, molekula optikoki puruak lortzeko metodo erabiliena errazematoen erresoluzioa da, zeinak molekula kiral baten bi enantiomeroak bereiztea ahalbidetzen duen. Erresoluzioa hainbat tekniken bidez erdiesten da, hala nola, kristalizazioaren bidez, non enantiomero baten kantitate txiki bat gehitzeak kristalizazioa bultzatzen duen […]

Ana M. González Ramos Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko (CSIC) zientzialari titularra da Kordobako Gizarte Ikerketa Aurreratuen Institutuan (IESA). Hauek dira bere ikerlanen ardatzak: Osasunaren arloko Generoaren Dimentsio Soziala, diziplinarteko ikuspegi feminista batetik, eta nola androzentrismoak (subjektu maskulinoaren zentralitatea behaketa unitate […]

K.a. 500ean Hanno Nabigatzaileak “Gorillae” izeneko izaki iletsuak aipatu zituen Afrikako mendebaldean; izen hori erabili zuten XIX. mendeko zientzialariek berriro ere gorilak aurkitu zituztenean.Gorilek lau hanken gainean ibiltzen dira, habiak egiten dituzte eta haremetan bizi dira, ar heldu batekin eta […]

Himenopteroek, oro har, eta inurriek, bereziki, beren sexua haplodiploidiaren bidez zehazten dute. Horrek esan nahi du emeak diploideak direla eta bi dotazio kromosomiko oso dituztela; hori da animalien artean ohikoena. Harrak, aitzitik, haploideak dira eta dotazio kromosomiko bakarra dute. Eme […]

Zientzialaria Montrealen jaio zen, Quebec probintzian (Kanada), 1894ko abenduaren 15ean. Bere herrialdea atzean utzi behar izan zuen 1916an, McGill Unibertsitatean Astronomiako gradua ikasten ari zela, Londresera joateko (Erresuma Batua). Londresen estatistikako aditu aritu zen orduko Defentsa Ministerio britainiarrean, Lehen Mundu […]

Hurrengo ekitaldiak

Kimika bertso erritmoan Donostian

EHUko Kultura Zientifikoko Katedrak eta EHUko Kimika Fakultateak “Jakinduriek mundue erreko dau” bertsozientzia ikuskizunaren saio bat antolatu dute, fakultatearen 50. urteurrena dela eta, bertso erritmoan ezagutza kimikoa zabaltzeko. Hitzordua datorren asteazkenean izango da, abenduaren 3an, Euskararen Nazioarteko Egunean. Saioa 11:00etan hasiko da Donostiako Carlos Santamaria zentroan. Kike Amonarriz soziolinguista eta…

2025ko abenduaren 3a

Carlos Santamaria zentroa

Elhuyar plaza, 2, Donostia-San Sebastián

Garuneko plastikotasun mekanismoak

Garuneko plastikotasuna garunak bere egitura, forma eta funtzioa aldatzeko duen berezko ahalmena da, esperientziari, ikaskuntza berriei edo garuneko kalte bati erantzunez. Prozesu horren barruan, seinale elektrikoetan eta kimikoetan oinarrituta dauden hainbat mekanismok hartzen dute parte informazioa kodifikatzeko, nerbio-sistema zentralaren egokitzapena eta berreskurapena errazten dutenak. Garuneko gaitza duten pertsonekin egindako ikerkuntza…

2025ko abenduaren 10a

Bidebarrietako Liburutegia

Bidebarrieta kalea, 4, Bilbo

Nerabeen eta mugikorraren arteko harremana

Azken urteotan, nerabezaroaren hasiera lehen telefono mugikor adimenduna izatearekin lotu da. Une horrek errealitatearen mundu paralelo baten antzera funtzionatzen duen ingurune digitalari atea irekitzen dio. Euskadin, 11 eta 12 urte bitarteko hiru nerabetik bik dute horrelako gailu bat, Euskal Herriko Unibertsitateko Weblearner ikerketa taldeak egindako lan baten arabera. Mugikorrekin, tabletekin…

2025ko abenduaren 12a

Bizenta Mogel Biblioteka

Komentukalea, 8., Durango