Juanma Gallego Historiaurreko gizakiek gaixoak zaintzeko familiatik harago eratu zituzten estruktura sozialak eboluzioaren giltzarrietako bat izan zirela proposatu du antropologo talde batek. Literatura paleoantropologikoak luze eta zabal deskribatu ditu osasun arazo larriak zituzten gizakien fosilak. Horiek guztiek ezinbestean euren ingurukoen […]
Errusiar mendiak eta giltzurruneko harriak
Josu Lopez-Gazpio David Wartinger mediku eta ikertzailearen zenbait gaixok gertakari harrigarri baten berri eman ziotenean hasi zen ikerketa. Wartingerrek hasiera batean nekez sinetsi zuen, baina, azkenean ikerketa martxan jartzea erabaki zuen. Gaixoek ziotenez, Disney World parkeko errusiar mendi batean ibili […]
Amazoniako landare batek giza tumore-zelulen kontra darabilen mekanismoa argitu dute
Vismia baccifera landareak gibeleko minbizi-zelulei eragiten dien estres oxidatiboa eta heriotza azaldu dute. Jatorriz Amazonas kolonbiarrekoa den Vismia baccifera landareak giza gibeleko minbizi-zelulen kontra zer eragin duen argitu dute: zeluletan estres oxidatiboa eragiten du landarea eta horrek, azkenean, zelulen heriotza […]
Asteon zientzia begi-bistan #223
Uxue Razkin Biologia Ernalketa prozesua azaltzeko, oso ohikoa da tonu epikoa erabiltzea: “Bidean espermatozoide ahulenak bazterrean geratzen dira, eta espermatozoide onenak baino ez dira iristen helburura”. Espermatozoide “irabazlea” hartzen da protagonistatzat eta bigarren mailakotzat jotzen da obulua. Antropologian, eboluzioan eta […]
Ezjakintasunaren kartografia #231
Eskizofrenia sintomekin lotuta dago marihuanaren gehiegizko kontsumoa. Leyre Urigüen eta bere taldeak lotura honen mekanismo molekularrak topatu dituzte: Molecular mechanisms underlying the link between cannabis abuse and schizophrenia Lortutako emaitzak publikatzen diren medioen kontrola zientifikoek hartuko balute? Ferran Martinez-Garciaren hausnarketa […]
Amaia Arranz: “Egiptora joan nintzen lehen aldian, negar egin nuen, hunkituta”
Ana Galarraga / Elhuyar Zientzia Zientzia-gaiak gutxitan iristen dira komunikabide orokorretara. Badira salbuespenak, ordea, eta horietako bat izan da Amaia Arranz Otaegui arkeobotanikariaren azken ikerketa: gaur egun Jordania den eremuan, duela 14.000 urte talo-itxurako ogia egiten zutela frogatu dute. Arranz […]
Afasia elebiduna: hizkuntza-arazoak osagai eta hizkuntza guztietan?
Amaia Munarriz-Ibarrola Zein eta nolakoak dira hizkuntza-arazoak euskara-gaztelania elebidun afasikoengan? Modu eta neurri berean azaleratzen al dira arazo horiek elebidunaren bi hizkuntzetan? Ikerketa-galdera horiei erantzuteko, gaztelania-euskara aldibereko elebiduna den afasiko baten kasu-azterketa burutu genuen. Afasiko elebidunaren hizkuntza-jokabidea xeheki ikertzeko hizkuntza-arazoak […]
Germenez
César Tomé López Germen (hazi) hitza, jatorri latindarrekoa, XIX. mendean erabili zen aurrenekoz mikrobio patogenoez aritzeko. Gaixotasunen jatorria “hazi” batekin lotzea antzinate klasikoan bila badaiteke ere, De contagione liburua aipatu ohi da erreferentzia garaikide gisa, Girolamo Fracastoro-k 1546an argitaratua. Mikroskopiaren […]
Salaketa faltsuak atzemateko gai den softwarea garatu du Poliziak
Juanma Gallego VeriPol izeneko sistemak adimen hizkuntzaren prozesamendua eta ikasketa automatikoa baliatzen ditu salaketetan jasotako testuak aztertzeko eta bertan idatzita dagoenaren inguruko “ebazpen” bat emateko. %91 asmatzen omen du. XIX. mendean Eugene Vidocq detektibeak kriminalistikaren oinarriak jarri zituenetik denbora dezente […]
Zientzia, noren izenean?
Josu Lopez-Gazpio Zientziaren munduan lehiakortasun izugarria dago. Publish or perish -argitaratu ala hil- deitu izan zaionaren diktaduran bizi da zientzia eta ikerketa-artikuluak argitaratzeko obsesio modukoa nabari da. Zenbait kasutan ikerketak zatikatzen dira ahalik eta artikulu gehien argitaratu ahal izateko. Azken […]