Biologia
Lehoiak baino beldur handiagoa ematen du liztor esmeraldak (Ampulex compressa): gai da labezomorroen gaineko kontrola hartzeko, drogatzeko, eta, oraindik bizirik dagoela, kumearentzako bazka bihurtzeko. Horretarako pozoia erabiltzen du. Tragedia hiru ekintzetan: lehenengo ziztada, toraxean. Horrek balio du labezomorroa geldiarazteko eta biktima lasaitzeko, bigarren ziztada zehatzagoa izan dadin. Behin pozoituta dagoela, aurretik prestatu duen habia batera eramaten du, arrautza bat jarri eta habia zigilatzen du. Baina badira horrelako beste adibide batzuk, marigorringoa, kasu.
Genetika
Oso zaila egiten zaigu egunotan, asko jan eta edan ondoren, bihotzerreak, indigestioak eta heste-igarotze zailak ekiditea. Zorionez, eta Koldo Garciak testu honetan esaten digun moduan, arazo horiek aldizkakoak dira baina badira gaixotasun eta nahasmendu gastrointestinal kronikoak pairatzen dituzten pertsonak. Artikulu interesgarri honetan, asaldura horiek azaldu dizkigu genetikaren ikuspuntutik. Heste minberaren sindromea, Crohn-en gaixotasuna, kolitis ultzeradunak, eritasun zeliakoa… zer dago horien atzean? Ekin digestioaren gene-puzzlea ebazteari!
Osasuna
Migrainak bizimodu arrunta egitea eragozten duen buruko min mota bat da. Alfredo Rodriguez-Antiguedad IMQ-ko neurologo eta Gurutzeta ospitaleko neurologia saileko buruak Berrian azaltzen duenez, buruaren zati batean sentitzen diren taupaden bidez identifikatzen dira eta aldi bakoitzean buruko atal desberdin batean ager daitezke. Bestalde, migraina aldi batekoa edo kronikoa izan daiteke eta batik bat emakumeek pairatzen dute.
Soziologia
Nicholas Christakis soziologoak, Amazonek 2015.urtean garatutako software bat oinarrian hartuta, miniaturazko gizarteak sortu ditu bere laborategian, euren hartu-emanen konexioak, lankidetza motak eta aldaketak aztertzeko. Testuan zehar, egindako hiru esperimentuei buruz irakurtzeko aukera izango duzue. Ez galdu!
Medikuntza
Medikuntza aplikazioetara bideratutako fabrikazio gehigarriak (MABIFAG) osasun-industria erabat eraldatzeko gaitasuna dauka. Eraikuntza gehigarria, edo Additive manufacturing ere deitua, 3D ereduko datuetatik abiatuta objektuak eraikitzeko prozesuan datza. Artikulu honetan, MABIFAGaren ikerketa egoera ebaluatu eta zientzia eta teknologia patroiak identifikatu dituzte.
Zientziaren dibulgazioa
Elhuyar aldizkariak 2019an publikatu diren urteko zientzia albiste nabarmenak bildu ditu honetan. Guztira, hamar albiste hautatu dituzte, arlo askotarikoak: adimen artifiziala, arkeologia, astrofisika eta genetika, besteak beste. Ez galdu!
Asteon zientzia begi-bistan igandeetako atala da. Astean zehar sarean zientzia euskaraz jorratu duten artikuluak biltzen ditugu. Begi-bistan duguna erreparatuz, Interneteko “zientzia” antzeman, jaso eta laburbiltzea da gure helburua.
Egileaz: Uxue Razkin (@UxueRazkin) kazetaria da.