Atalaren araberako artxiboa: Dibulgazioa

Xabier Díaz Silvestre Film askotan Bigarren Mundu Gerran Alemaniak komunikazioak zifratzeko erabilitako “Enigma” makinak agertzen dira. Enbaxadek, urpeko ontziek, espioiek… irrati uhinak erabiltzen zituzten komunikatzeko, eta gure inguruan barreiatzen direnez, zifratuta bidaltzen ziren sekretua bermatzeko asmoz. Ondorioz, estatuek deszifratzera dedikatzen ziren sailak zituzten eta, adibidez, Erresuma Batuan Alan Turing matematikaria eta bere Hut-8 taldeko emakume eta gizonezkoek “Enigma” mezuak […]

Koldo Garcia Aurrekoan ikertzaileak kromosomekin lanean utzi genituen eta mugarri baten ateetan geundela esan genuen. Kromosomak herentzia unitatea zirela jakina zen baina zein molekulatan garraiatzen zen informazio genetikoa? Urte askotan proteinetan garraiatzen zela uste zen, baina benetan horrela ote zen?
Frederick Grifith britainiarrak 1928an “Griffithen esperimentua” bezala ezagutzen den lana argitaratu zuen. Lan hau informazio genetikoa non garraiatzen […]

Euskal Autonomia Erkidegoan landareak dira hirugarren elikagai kontsumituenak, frutaren eta esnekien atzetik. Landareen artean, berriz, tomatea da gehien kontsumitzen dena. Egunean herritar bakoitzak 60 bat gramo tomate kontsumitzen ditu batez besteko. Aipatutako kontsumoa kontuan izanik, giza osasunerako kaltegarria izan daiteke kutsatzaile-kontzentrazio handia duten tomateak kontsumitzea.
Tomate-landareen kutsatzaile-iturri nagusia da laborantza-lurra. Izan ere, kutsatzaile metaliko eta metaloide kantitate handiak egon daitezke […]

Asteon Interneten jorratu diren zientzia-gaien laburpena. Begirada bat emango diogu?
Tik, tak, tik, tak… denboraren orratzek ez dute geldiunerik.
Atzera begiratuz gero, neandertalekin egingo dugu topo. Joseba Rios arkeologoa Bizkaiko neandertalen urratsen atzetik ibili da eta Ianire Renobales kazetariak honen berri eman digu Berrian. Bizkaiko lehen neandertalak duela 200.000 urtekoak izango omen ziren, eta azkenak, gutxi gorabehera, orain dela […]

Mapping Ignorance blogean hainbat artikulu interesgarri argitaratu dira. Hona hemen asteon plazaratu diren artikuluen laburpena.

Udazkenaren etorrerak baso inguruetara, tren istripuen arriskua sortaraz dezake. Izan ere, orriz beteta dauden trenbidetatik zehar igarotzea arriskutsua izan daiteke konboientzat, orriek trenbidearen gainazala labainkorra bihur dezaketelako. Eta, ondorioz, frenatzea desiragarria litzatekeena baino gehiago luzatu daiteke. Hau ekiditeko, metodo bizkorrak erabiltzen dituztenak daude: laserrak. […]

Zientzialari 24 – Antxon Santamaria from Kultura Zientifikoko Katedra on Vimeo.
Antxon Santamaria Fisika Aplikatuko katedraduna da UPV/EHUn eta baita Polymat Institutuko ikertzailea eta irakaslea ere. Erreologiaz hitz egin digu, hots, materialen fluxua eta deformazioa ikertzen duen zientziaren adarraz.
Diziplina horrekin egindako kalkuluak ezinbestekoak dira 3D inprimatzaileetan erabiltzen diren polimeroei forma emateko, adibidez.
‘Zientzialari‘ izeneko atal honen […]

Ines Garmendia 1948an, Claude Shannon matematikari eta ingeniariak (1916-2001) hasiera eman zion informazioaren teoria izenaz ezagutzen dugun ezagutza-eremuari, “A Mathematical Theory of Communication” (“Komunikazioaren teoria matematikoa”) maisulana argitaratu zuenean. Ez dugu hanka sartuko esaten badugu gure mundua, neurri handi batean, Shannonen ekarpenei esker gauzatu dela egun ezagutzen dugun era honetara.
Wikipediaren arabera, neurri handi […]

Jon Mattin Matxain Duela hilabete batzuk HAT-P-11b izena duen planetaren atmosferan ur lurruna dagoela ikusi zuten zientzialari batzuek, eta Nature aldizkarian plazaratu zituzten beren emaitzak [1]. Exoplaneta honek (gure eguzki-sistemaren kanpo dagoen planeta honek) Neptunoren antzeko tamaina du, eta arras urruti dago, 120 argi-urtera (10 bilioi km inguru) gutxi gorabehera. Garbi dago, bertara ezin dugu zunda bat bidali, bertako […]

1999. urtean sortu zen Materialen Fisika Zentroaren ikerketa lerroen artean, nanoegituren propietate elektronikoak aztertzea aurki dezakegu. Horren baitan, azken hilabeteotan Materialen Fisika Zentroko (IZGK-UPV/EHU) eta Donostia International Physics Centerreko (DIPC) ikertzaileek elkarlanean egindako bi lanen emaitzen berri eman dizkigute. Batak zein besteak, etorkizuneko material bezala izendatua dagoen, grafenoa dute hizpide. Egindako lanari esker, material honen aplikazio berriei ateak irekitzen […]

Asteon Interneten jorratu diren zientzia-gaien laburpena. Begirada bat emango diogu?

2012an astronomozaleek, UPV/EHUko Zientzia Planetarioen taldeko interesa bereganatu zuen fenomenoa antzeman zuten Marten. Munduko hainbat tokietatik fenomeno bitxi baten irudiak jaso zituzten, Marteren diskoaren ertzetik gorantz zihoan gandor baten irudia. Zientzia Planetariokoek ezohikoa zen gandorra aztertu dute azken urteotan eta oraindik ez dute topatu asebeteko dituen azalpenik, bi hipotesi […]