Xabier Díaz Silvestre Film askotan Bigarren Mundu Gerran Alemaniak komunikazioak zifratzeko erabilitako “Enigma” makinak agertzen dira. Enbaxadek, urpeko ontziek, espioiek… irrati uhinak erabiltzen zituzten komunikatzeko, eta gure inguruan barreiatzen direnez, zifratuta bidaltzen ziren sekretua bermatzeko asmoz. Ondorioz, estatuek deszifratzera dedikatzen […]
Klimaren gorabeherak Asian, Izurri Beltza Europan
Amaia Portugal Izurri agerraldien eta klimaren gorabeheren arteko lotura aztertu dute Osloko Unibertsitateko zenbait ikertzailek. Ondorioztatu dutenez, arratoi beltzak ez ziren pandemiaren gordailu izan Europan. Horren ordez, Asiatik kontinente zaharrera behin eta berriz iristen zen gaitza, itsasontzien bidez. Izurri Beltza […]
Genetikaren ibilbidea (IV): Informazioa helize batean
Koldo Garcia Aurrekoan ikertzaileak kromosomekin lanean utzi genituen eta mugarri baten ateetan geundela esan genuen. Kromosomak herentzia unitatea zirela jakina zen baina zein molekulatan garraiatzen zen informazio genetikoa? Urte askotan proteinetan garraiatzen zela uste zen, baina benetan horrela ote zen? […]
Tomateak, lurreko kutsatzaile metalikoetatik salbu
Euskal Autonomia Erkidegoan landareak dira hirugarren elikagai kontsumituenak, frutaren eta esnekien atzetik. Landareen artean, berriz, tomatea da gehien kontsumitzen dena. Egunean herritar bakoitzak 60 bat gramo tomate kontsumitzen ditu batez besteko. Aipatutako kontsumoa kontuan izanik, giza osasunerako kaltegarria izan daiteke […]
Asteon zientzia begi-bistan #48
Asteon Interneten jorratu diren zientzia-gaien laburpena. Begirada bat emango diogu? Tik, tak, tik, tak… denboraren orratzek ez dute geldiunerik. Atzera begiratuz gero, neandertalekin egingo dugu topo. Joseba Rios arkeologoa Bizkaiko neandertalen urratsen atzetik ibili da eta Ianire Renobales kazetariak honen […]
Ezjakintasunaren kartografia #54
Mapping Ignorance blogean hainbat artikulu interesgarri argitaratu dira. Hona hemen asteon plazaratu diren artikuluen laburpena. Udazkenaren etorrerak baso inguruetara, tren istripuen arriskua sortaraz dezake. Izan ere, orriz beteta dauden trenbidetatik zehar igarotzea arriskutsua izan daiteke konboientzat, orriek trenbidearen gainazala labainkorra […]
Zientzialari (24) – Antxon Santamaria
Zientzialari 24 – Antxon Santamaria from Kultura Zientifikoko Katedra on Vimeo. Antxon Santamaria Fisika Aplikatuko katedraduna da UPV/EHUn eta baita Polymat Institutuko ikertzailea eta irakaslea ere. Erreologiaz hitz egin digu, hots, materialen fluxua eta deformazioa ikertzen duen zientziaren adarraz. Diziplina […]
Claude Shannon, gizona eta seinalea
Ines Garmendia 1948an, Claude Shannon matematikari eta ingeniariak (1916-2001) hasiera eman zion informazioaren teoria izenaz ezagutzen dugun ezagutza-eremuari, “A Mathematical Theory of Communication” (“Ko munikazioaren teoria matematikoa”) maisulana argitaratu zuenean. Ez dugu hanka sartuko esaten badugu gure mundua, neurri handi […]
Erloju perfektua, gero eta gertuago
Amaia Portugal Marka guztiak gainditu ditu Tokioko Unibertsitatean eraiki duten erloju baten zehaztasunak: 16.000 milioi urte luzean behin segundo bakarreko gorabehera du, eta Lurrak iraungo duena baino gehiago da hori. Sare optiko batean oinarritutako denbora neurgailu eredu berri bat da […]
Molekulen hatz-markak
Jon Mattin Matxain Duela hilabete batzuk HAT-P-11b izena duen planetaren atmosferan ur lurruna dagoela ikusi zuten zientzialari batzuek, eta Nature aldizkarian plazaratu zituzten beren emaitzak [1]. Exoplaneta honek (gure eguzki-sistemaren kanpo dagoen planeta honek) Neptunoren antzeko tamaina du, eta arras […]